week 2

Mambo,

Eindelijk heb ik weer even tijd. Twee weken al hier in tanzania en de tijd gaat snel.
De rest van mijn eerste weekend was voornamelijk actief. Ik heb mijzelf beloofd om het sporten bij te houden en heb dan ook aardig wat dingen mee (elastieken, springtouw en gymnastische ringen) met ook een schema. Ik zie jullie lezers al denken dat ik gek ben; dit dacht de lokale boer ook…. De eerste keer dat ik de moed had verzameld om buiten te sporten keek ik namelijk op en zag ik dat ik een kudde toeschouwers had (letterlijk namelijk; meerdere boeren die met hun koeien langsliepen). Aangezien ik nog niet rood genoeg was liep ik behoorlijk rood aan en besloot ik snel af te druipen (wat ik ook al letterlijk deed van het zweten).

Dit gebeurde in het kwadraat toen ik mijn pull-ups in de ringen gingen oefenen (die ik buiten aan een boom heb opgehangen). Binnen 2 minuten had ik 10 Afrikaanse kindjes die allemaal gebiologeerd naar mij zaten te staren. Wederom werd ik weer lekker ongemakkelijk en dacht ik; ik laat ze het eens proberen. Binnen 5 seconden hingen 10 Afrikaanse kinderen in de ringen en kreeg ik meer spierpijn van het ze een voor een optillen en terugzetten in de rij (wel even opvoedkundig ze om de beurt laten gaan) dan van het oefenen zelf.

Vrij snel kwamen de volwassen mannen waarmee we de afgelopen dagen bier hadden gedronken; zij wilden ook proberen. Ik legde het principe uit, deed de ringen omhoog en deed het een keer voor. Ik deed de ringen nog wat verder omhoog (we gaan het ze niet makkelijk maken) en liet ze gaan. Nou hilarisch; ze bakten er niks van en waren elkaar alleen maar aan het uitlachen aangezien een blanke vrouw het wel kon en zij niet. Na een uur gespeeld te hebben, alle afrikaanse mannen er een wedstrijd van hadden gemaakt en enkelen het springend konden, ruimde ik de ringen snel weer op. Ik kreeg een officiële tanzaniaanse handdruk (teken van respect) en iedereen checkte snel of we morgen wel weer gingen oefenen want de smaak zat er goed in. Sindsdien heb ik bij iedere workout minimaal 6-7 afrikaanse kindjes braaf in een rij staan en heet ik geen Mzungu(blanke) maar Lilian voor ze.

Verder valt de elektriciteit valt 5-6 keer per dag uit, wanneer dit ’s avonds gebeurt schreeuwt frank (mijn favoriete tanzaniaan van 2 meter en 160 kilo) THIS IS AFRICA! Frank is oprecht hilarisch; als hij dronken is(ongeveer iedere avond) gaat hij zwoel met zijn grote billen dansen en vrouwen versieren. Een mede huisgenoot heeft Frank de zin “dikke reet” geleerd. Dit resulteert in een twerkende Frank met zijn goed gevulde afrikaanse billen die THIS IS AFRICA en dikke reet, dikke reet roept met een koplamp op zijn hoofd wanneer het licht weer uitvalt.

Zaterdagavond hebben wij ook ons record “hoeveel mensen passen er in een auto” verbroken. Wij waren al met 14. Toen we buiten kwamen bleek er een politie-agent te staan; hij was er voor de zekerheid als onze auto niet startte (alsof hij 14 mensen op de motor zou krijgen?) Frankie startte de auto; en ja hoor, geen gehoor. Daar stonden we dan, 14 man, een motor en een kapotte auto. Godzijdank kwam dr Chirangi eraan; hij stapte uit en zei “jongens! Mijn auto is stuk”. Dus daar stonden we dan, 15 man, 1 motor en 2 kapotte auto’s. Uiteraard wist dr Chirangi hier een antwoord op; hij zou wel even een taxi bellen. Dit resulteerde dus in 16 man(inclusief bestuurder) in een auto. Ik zat voorin, op de versnellingspook, met twee afrikaanse vrouwen op schoot een bestuurder rechts en de professor links (ja jongens, dat past).

Vorige week maandag ben ik officieel gestart in het ziekenhuis. Iedere ochtend begint met een ochtend overdracht (welke onverstaanbaar, ongecoördineerd en half in het Swahili is). Ik heb tweeweken op de kinderafdeling gestaan. Dit betekend veel malaria, veel bloedarmoede veel osteomyelitis(botontsteking), hiv, longontstekingen en tbc. Al vrij snel kwam ik erachter dat de hoeveelheid artsen nooit kon volstaan. Er zijn 4-5 echte artsen en een aantal clinical officers. Er zijn zo’n 300 patiënten, 100 dagelijke hiv consulten, 100 tbc consulten en spoed OK’s. De verpleging kan het (helaas oprecht) allemaal geen hol schelen en zitten de hele dag te kletsen. Dit kwam er dus op neer dat er geen enkele arts naar de kinderafdeling kwam (ook omdat er 3 weg zijn voor een huwelijk en dus maar 2 artsen overbleven). De clinical officers stellen de eerste diagnosen en zijn oprecht incapabel, wat dus resulteert in de verkeerde diagnose en idiote medicatie. Zo had ik een meisje met een mastoiditis (ontsteking van het bot achter je oor, vaak na een oorinfectie) terwijl de zwelling in haar nek zat, erg knap. Of een vrouw met een acute hersenbloeding waarvan hij zei dat het kwam door ondervoeding en ze wel op zou knappen…

Dit komt er op neer dat ik de verantwoordelijkheid draag voor alle kinderen. Ik schrijf alle medicatie voor, vraag alle onderzoeken aan(als ik ze zelf niet weg breng gooit de verpleging het gewoon weg omdat ze geen zin hebben), stel ik alle diagnoses en krijg ik nihil begeleiding. Als ik een vraag heb moet ik eerst 1,5 uur zoeken naar een arts (want ze zijn nergens te vinden en nooit bereikbaar) waarna ik alsnog nauwelijks word gecontroleerd. En als ik het niet doe, doet niemand het. Wat mij nog het meest frustreert is de slechte zorg van verpleging wat ze wel makkelijk zouden kunnen. Zo had ik op mijn afdeling 3 jongetjes met osteomyelitis, zij zijn geopereerd waarbij het bot en ontstoken weefsel is verwijderd. Helaas zijn hierna nooit de wonden verschoond…. Ik heb bij een 3 jarig jongetje het verband verwijderd, waarvan het gaas er nog in zat van 6(!!!!) dagen geleden. Het resultaat zal ik jullie besparen… maar we hebben met drie man het jongetje vast moeten houden om al het pus te moeten verwijderen van de open wond waarbij je zo op het bot keek. De afgelopen week heb ik alle verpleegkundigen verplicht iedere dag de wonden schoon te maken. Helaas is het (op een maandag na) geen enkel keer gebeurd en heb ik het iedere keer gedaan. Helaas zal dit jongetje zijn been hoogst waarschijnlijk verliezen.

Ook zijn er leuke momenten, ik geniet ontzettend. We hebben een leuke groep waar ik goed mee kan sparren. Howard (een zesde jaars farmacie student) helpt mij iedere dag met de medicatie, en victoria (net afgestudeerde arts) en vincent (bijna afgestudeerd) denken bij iedere patiënt mee en ik ook met hen. Tezamen draaien we 3 afdelingen van de 5. Wel komt hierbij een groot verantwoordelijkheidsgevoel kijken, zo ben ik het afgelopen weekend alsnog naar het ziekenhuis gegaan omdat er alleen dr Chirangi was en ik een stervend/doodziek meisje had. Dit meisje had een bloedarmoede van 1,3 leverafwijkingen, gilde het iedere 10 minuten uit van de pijn, was buiten bewustzijn en er was behoudens mij geen enkel arts om mee te kijken. Om het nog erger te maken was er ook geen bloed meer in haar bloedgroep en heb ik bijna zelf bloed moeten doneren (wat niet kon omdat ik medicatie gebruik). Ik hoop dat ze er maandag nog is…

Als we toch bezig zijn met het schrijven van heftige verhalen was gisteren (zaterdag) het diepte punt. Er zijn twee nieuwe studenten bij gekomen (allebei vijfde jaars) ik had net mijn ronde bij alle kinderen gelopen, Vincent bij de vrouwen afdeling, toen ik hoorde dat Victoria op de mannen afdeling (waar letterlijk nooit een arts komt en eerder 3 dagen lang een doodzieke patiënt was die niemand had gezien en toen overleed) een instabiele 18 jarige man had. Hij bleek traditionele medicijnen gehad te hebben (waarvan we nooit weten wat het is maar wel vaak ontzettend giftig). Hij was hemodynamisch instabiel (een hele lage pols) had een irregulaire hartslag, desatureerde (lage zuurstofspanning, was verward, had een bloedsuiker van 0,7 en duidelijk benauwd. Victoria was al begonnen met zuurstof geven, volgens het sepsis protocol en was glucose gestart. Dr Chirangi was de enige arts. Hij werd direct geroepen maar gaf aan dat hij een andere instabiele patiënt had welke nu moest worden geopereerd. Er was geen andere arts. 3 uur lang hebben wij allen; Victoria, Vincent, Ik en howard voor de medicatie alles geprobeerd te doen. Er was geen ECG, geen mogelijkheid tot het doen van bloedonderzoek, geen mogelijkheid te intuberen, geen AED, geen supervisie en geen hemodialyse. We kregen de bloeddruk niet goed omhoog, zijn saturatie wel en zijn glucosewaarde ook. We startte met corstion, ciprofloxacine (aanwijzing van dr Chirangi) en probeerden een tweede infuus erin te krijgen. Na 3 uur waren Vicci en ik bezig met het bijhouden van Emanuel (zo heette hij) toen we zagen dat zijn ogen plots omhoog gingen. Vicci keek naar de pupil reflexen (wijd en lichtstijf) waarna ik mijn stethoscoop op zijn borstkas legde en zijn pols voelde en het meest akelige hoorde wat maar kon; helemaal niks. Ik riep no pulse waarna we het bed plat gooiden en binnen 10 seconden startten met reanimeren. We hadden al adrenaline gehaald en gaven dit direct. Louise was in de operatie kamer gerend om dr Chirangi uit zijn operatie te halen terwijl Vincent vicci en en ik omstebeurt reanimeerden. Er kwam continue braaksel uit zijn mond waarbij we hem op zijn zijde legde, mond openden, heel hard op zijn rug klopten met het resultaat braaksel en traditionele medicijnen over ons drie waarna we weer verder gingen met reanimeren. Dr chirangi kwam binnen, zei niks en vertede alleen dat we nogmaals adrenaline moesten toedienen maar dan direct in het hart. Vici plaatste het, een moment reactie en toen niks. Dr Chirangi zei, guys stop, he is not goig to make it. Ik was de laatste die reanimeerde, we stopten, checkten nogmaals de pols, luisterden naar het hart, pupilreflexen en constateerde dat de 18 jarige Emanuel om 15;15 was overleden.

Iedereen was erg geschrokken, hadden we hem kunnen redden? Met z’n allen hebben we met dr Chirangi nagepraat, welke helaas alleen maar door ging over welk materiaal er nodig was geweest. Dit is het eerste moment dat ik soort van boos werd en zei dat wat we nodig hadden supervisie was. Er had een ervaren arts moeten zijn. We konden niemand roepen, hij stond vast en de andere artsen waren thuis, er is geen noodbel en geen hulp, dat kon echt niet. Met de groep zijn we nogmaals later alle stappen doorlopen, met iedereen gepraat hoe het voor diegene was en wat we anders hadden moeten doen. Ik denk oprecht dat we het niet anders hadden kunnen doen, ik had een ECG, intubatiemateriaal, supervisie, AED, bloedgas en hemodialyse willen hebben; iets wat er allemaal niet was.

Nu kan ik mij voorstellen dat jullie denken dat mijn tijd hier heel erg slecht is, maar in tegendeel. Ik draag echt iets bij, leer ontzettend veel en ’s avonds is het een hele leuke groep waarmee we allemaal biertjes kunnen doen, met een beamer een film projecteren en weekendjes weg gaan. Ook ga ik een gesprek met dr Chirangi aan over de wondverzorging en hoe ze dit op orde kunnen brengen. Het is duidelijk dat zo’n ziekenhuis niet eens meer materiaal maar vooral meer inzet, protocollering en regelmaat moet hebben. Zo hadden ze een ecg maar was deze stuk en in een doos onder het koffie materiaal.

Aankomende week start ik op de afdeling gynaecologie/obstetrie. Helaas staat vincent nog steeds op de female ward en victoria moet eigenlijk haar project afmaken waarvoor zij hier is, ik denk dat ik dus na mijn rondes de kinderafdeling blijf doen totdat een van ons er komt te staan.

Maar goed, lang verhaal dus. Een hoop meegemaakt, gelachen, helaas ook echt een traan maar vooral veel geleerd. Sorry dat ik nu pas iets van mij laat horen, het is nogal druk geweest. En nu ga ik proberen te genieten van het lekkere weer (30 graden en zon). We gaan met iedereen naar een eiland op te picknicken en even stoom af te blazen. Ook hebben we maar de regel “10 pushups als je het ziekenhuis benoemt” bedacht om even afleiding te zoeken. Tot snel!

Liefs,
Lil.